ανάπτυξη
|
ΜΑΪΟΣ 2014 51
στραφούν με βάση τις δυνατότητες της
πραγματικής οικονομίας, έχουν και αυτοί
σημαντικές ευθύνες για την κρίση; ( Έλ-
λειψη στοιχειώδους προνοητικότητας και
αδιαφορία για τους κινδύνους που εγκυ-
μονούν οι οικονομικές επιλογές τους.)
Ο τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης της
Κύπρου (τιμωρία των «επενδυτών») από
την Ευρωπαϊκή Ένωση, εφαρμόζεται,
άραγε, επιλεκτικά και κατά το δοκούν
των ισχυρών της Ένωσης, ή μήπως έχει
γενική ισχύ, οπότε και στην περίπτωση
της Ελλάδος οι ευθύνες για την υπερχρέ-
ωση θα πρέπει να κατανεμηθούν με δια-
φορετικό, του σημερινού, τρόπο;
• Όταν η «θεραπεία» που επιβάλλεται, με
πρωτοβουλία των πιστωτών, σε μια υπερ-
χρεωμένη χώρα όπως η Ελλάδα, προκει-
μένου αυτή να αποπληρώσει τα δάνειά
της, αποδειχθεί, όχι μόνο ατελέσφορη και
αδιέξοδη, αλλά και καταστροφική για την
οικονομία της (βαθιά ύφεση), υπάρχουν,
άραγε, ευθύνες και για τους εμπνευστές
της πολιτικής αυτής, και αν ναι, με ποιο
τρόπο αναζητούνται;
• Μπορούμε σήμερα να οραματιζόμαστε
ένα καλύτερο κοινό ευρωπαϊκό αύριο, όταν
οι ισχυροί δανειστές νομιμοποιούνται να
επιβάλλουν στους υπερχρεωμένους εταί-
ρους τους όρους που διαιωνίζουν συνθήκες
υποτέλειας, τους οποίους, μάλιστα, διανθί-
ζουν με απαιτήσεις ηθικής αναμόρφωσης,
όταν οι ίδιοι βαρύνονται με μέρος, τουλά-
χιστον, της ευθύνης μιας γενικευμένης αν-
θρωπιστικής κρίσης;
• Και τέλος, είναι λογικό να αφήνονται
ελεύθερες οι αγορές να βυσσοδομούν σε
βάρος υπερχρεωμένων μελών μιας κοι-
νότητας, το «Σύνταγμα» της οποίας απα-
γορεύει στα μέλη της την αξιοποίηση των
«παραδοσιακών» μεθόδων απομείωσης
του υπερβολικού χρέους (χρεοκοπίας,
περικοπής χρεών, πληθωρισμού), ενώ
η επιβληθείσα «θεραπεία» ακυρώνει τη
δυνατότητα υιοθέτησης μέτρων με στόχο
την προνομιακή χρησιμοποίηση της εθνι-
κής αποταμίευσης από το κράτος (χρη-
ματοοικονομική καταπίεση) ή μήπως θα
πρέπει η κοινότητα αυτή, για όσο τουλά-
χιστον χρονικό διάστημα διαρκεί η κρίση,
να απομονώνει πλήρως τις αγορές (έκδο-
ση ευρωομολόγων κ.ά.);
Η πολυπλοκότητα της σημερινής διε-
θνούς οικονομικής κατάστασης και οι
θεωρητικές αμφισβητήσεις της έκτασης
των επιπτώσεων του υπερβολικού δα-
νεισμού στην ανάπτυξη δεν μπορούν να
αποκρύψουν τους κινδύνους της υπερ-
χρέωσης της Ευρώπης, σε συνδυασμό με
την αναπτυξιακή ατονία της:
• Το ύψος του δημόσιου χρέους των προ-
ηγμένων ευρωπαϊκών κρατών πλησιάζει
το ιστορικό ρεκόρ του τέλους του Δευτέ-
ρου Παγκόσμιου Πολέμου, αν, δε, σ’ αυτό
προστεθούν και τα ιδιωτικά χρέη, το ρε-
κόρ αυτό έχει ήδη καταρριφθεί.
• Η μαζική υπερχρέωση επιδρά οπωσδή-
ποτε αρνητικά στην ανάπτυξη και οι επι-
δράσεις αυτές απαιτούν χρόνο για να απο-
σβεστούν (μια εικοσαετία τουλάχιστον)
• Οι δημογραφικές εξελίξεις (γήρανση του
ευρωπαϊκού πληθυσμού) κατά τα επόμε-
να 20 χρόνια, συνιστούν έναν πρόσθετο
αρνητικό παράγοντα, που θα δυσχεράνει
ακόμα περισσότερο την κανονική εξό-
φληση των δανειακών υποχρεώσεων των
ευρωπαϊκών κρατών.
• Η παγκοσμιοποίηση, με τον τρόπο που
σήμερα λειτουργεί, ενισχύει αντί να πε-
ριορίζει τις οικονομικές αποκλίσεις στον
κοινοτικό χώρο, καθιστώντας δυσχερέ-
στερο τον ανταγωνισμό των ασθενέστε-
ρων κρατών σε είδη χαμηλού κόστους και
επαχθέστερη (ξένος δανεισμός) την τε-
χνολογική αναβάθμιση του παραγωγικού
ιστού τους.
• Η ανεργία, σε συνδυασμό με τις «ευέλι-
κτες» και κακά αμειβόμενες μορφές εργα-
σίας, περιορίζει τη ζήτηση και διευρύνει τις
ανισότητες, που πάντοτε αποτελούσαν την
αιτία μεγάλων ανατροπών.
Οι συνθήκες για την έκρηξη μιας νέας
κρίσης φαίνεται ότι συγκεντρώνονται
πάνω από τη γηραιά μας ήπειρο και το
θέμα του δημόσιου χρέους χρήζει άμεσης
και ριζικής αντιμετώπισης.
Εξαιτίας της ισχυρής αλληλεξάρτησης
των οικονομιών, οι σχέσεις δανειστών
και οφειλετών είναι σήμερα τόσο στε-
νές, ώστε οι έννοιες «ισχυρός», για τους
πρώτους, και «αδύναμος», για τους δεύ-
τερους, να μην εκφράζουν απόλυτα την
πραγματικότητα: αν το σύστημα, για κά-
ποιο λόγο, πάψει να λειτουργεί και οι δύο
πλευρές θα μετρούν ερείπια.
Στο πλαίσιο αυτό, δύσκολα θα μπορούσα-
με να φανταστούμε μια ομαλοποίηση της
οικονομικής κατάστασης σε επίπεδο Ευ-
ρωπαϊκής Ένωσης, (σύντομη επιστροφή
στην πλήρη απασχόληση και σταθερότη-
τα τιμών), χωρίς μια γενικότερη ουσιαστι-
κή αναδιάρθρωση των χρεών των αδύνα-
μων ευρωπαϊκών κρατών.
Η Βίβλος επισήμαινε την ανάγκη πλή-
ρους διαγραφής των πιστώσεων και των
χρεών κάθε 40 χρόνια, για ένα νέο οικο-
νομικό ξεκίνημα, χωρίς τα «βαρίδια» της
υπερχρέωσης.
Από τότε, μπορεί η διάρκεια των «οικο-
νομικών κύκλων» να άλλαξε, η σχετική,
όμως, «σωτήρια» παρέμβαση παραμένει
πάντοτε στη φαρέτρα των κρατών που
κατανοούν την ανάγκη και τις προϋποθέ-
σεις μιας επανεκκίνησης της ευρωπαϊκής
οικονομίας, απαλλαγμένης από τις αγκυ-
λώσεις του παρελθόντος, τότε που εθνι-
κοί εγωισμοί και εσφαλμένες δογματικές
αντιλήψεις, η λατρεία του εύκολου κέρ-
δους και οι αστοχίες στην οργάνωση της
συλλογικής δράσης, έθεσαν υπό αμφι-
σβήτηση διαχρονικές αξίες και εδραιωμέ-
νες ευρύτερα κοινωνικές κατακτήσεις.
