Page 57 - Περιοδικό Ανάπτυξη

ωθείται στην ανάληψη επιχειρηματικής

δράσης λόγω έλλειψης άλλων επιλογών

εργασίας, ενισχύεται σε βάρος της επιχει-

ρηματικότητας ευκαιρίας καθ’ όλη τη δι-

άρκεια της κρίσης.

Ωστόσο, στην έκθεση του Ι.Ο.Β.Ε. κατα-

γράφονται σοβαρές ενδείξεις ότι η κρίση

έχει θέσει σε κίνηση διαδικασίες αναδιάρ-

θρωσης. Μέχρι πρότινος το μεγαλύτερο

ποσοστό των νέων εγχειρημάτων απευθυ-

νόταν στον τελικό καταναλωτή.

Όμως στην τριετία της κρίσης το ποσοστό

αυτό είναι σαφώς μειωμένο. Από 70% το

2005, κινείται εδώ και τρία χρόνια σταθε-

ρά κάτω από το 50%.

Αλλά μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιά-

ζει το ποσοστό των νέων εγχειρημάτων

που κατευθύνονται προς την παροχή

υπηρεσιών σε επιχειρήσεις. Σε αυτό τον

δείκτη εμφανίζεται μια σαφώς ανοδική

πορεία.

Επίσης, το 2011 ένα στα τρία νέα εγχειρή-

ματα κατέγραφε κάποια καινοτομικότητα

ή/και χαμηλή ένταση ανταγωνισμού. Με

αυτή την επίδοση η χώρα μας καταλάμ-

βανε την 8η θέση ανάμεσα στις χώρες

καινοτομίας. Αν το εύρημα αυτό συνδυα-

στεί με τη μεταβολή της κλαδικής κατανο-

μής των νέων εγχειρημάτων, δικαιολογεί-

ται η υπόθεση ότι πρόκειται για μίαν ακό-

μα ένδειξη αναδιάρθρωσης. Πράγματι,

καθώς η ύφεση συρρικνώνει τις παραδο-

σιακές δραστηριότητες, είναι εύλογο να

αναμένει κανείς ότι τα νέα εγχειρήματα θα

στρέφονται σε κατευθύνσεις που δεν είναι

υπερφορτωμένες, είτε προσφέροντας και-

νοτομικά προϊόντα/υπηρεσίες, είτε μπαί-

νοντας σε νέες νησίδες αγοράς.

Από την άλλη πλευρά παραμένει η διά-

σταση μεταξύ αυτοπεποίθησης των Ελ-

λήνων και φόβου της αποτυχίας, κάτι

που καταγράφεται συστηματικά σε όλες

τις έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί

στη χώρα μας από το 2003. Οι Έλληνες

εμφανίζουν ένα από τα υψηλότερα πο-

σοστά (σχεδόν 50%) σε ό,τι αφορά την

εκτίμησή τους σχετικά με το αν κατέχουν

τις γνώσεις, την ικανότητα και την εμπει-

ρία που απαιτούνται για την άσκηση επι-

χειρηματικής δραστηριότητας. Ταυτόχρο-

να, τέσσερις στους δέκα επίδοξους/νέους

επιχειρηματίες, δηλώνουν ότι φοβούνται

την αποτυχία.

Χαμηλές παραμένουν οι προοπτικές δημι-

ουργίας νέων θέσεων εργασίας. Μόλις

2,8% των επιχειρηματιών αρχικών σταδί-

ων προσδοκούσαν το 2011 ότι το εγχεί-

ρημά τους θα δημιουργήσει περισσότερες

από 20 νέες θέσεις εργασίας μετά από μία

πενταετία, ενώ τρεις στους τέσσερις δή-

λωσαν ότι προσδοκούν να απασχολή-

σουν το πολύ έως πέντε νέους εργαζόμε-

νους. Με άλλα λόγια, η κυριαρχία της μι-

κρής επιχείρησης στην ελληνική οικονο-

μία όχι μόνο διατηρείται, αλλά φαίνεται

και πως αναπαράγεται.

Επιχειρηματικότητα, φύλο και ηλικία

Κατά την τριετία της κρίσης (2009-2011),

η γυναικεία συμμετοχή στην επιχειρηματι-

κότητα αρχικών σταδίων αγγίζει το 35%.

Το εύρημα είναι αναμενόμενο για δύο λό-

γους. Ο πρώτος είναι η υπεροχή των γυ-

ναικών στην επιχειρηματικότητα ανάγκης,

η οποία ευλόγως αυξάνεται στη διάρκεια

της ύφεσης. Δεύτερον, το γεγονός ότι η

ανεργία πλήττει περισσότερο τις γυναίκες

από τους άνδρες οδηγεί μεγαλύτερα πο-

σοστά γυναικών στην επιχειρηματική δρα-

στηριοποίηση για την εξασφάλιση του οι-

κογενειακού βιοπορισμού.

Ως προς την ηλικιακή κατανομή της νέας

επιχειρηματικότητας, παρατηρείται μια ση-

μαντική διαφορά μεταξύ 2010 και 2011

στην Ελλάδα. Το 2010, το ηλικιακό κλιμά-

κιο που κατέγραφε το υψηλότερο ποσοστό

ήταν το 45-54, ενώ τον επόμενο χρόνο

εκείνο που επικρατεί είναι το 35-44. Φαίνε-

ται ότι το 2010 οδηγήθηκαν στην επιχειρη-

ματική δραστηριότητα άτομα μεγαλύτερων

ηλικιών, καθώς έμεναν άνεργα ή και για

λόγους «προληπτικούς», φοβούμενα δη-

λαδή ότι η θέση εργασίας τους δεν θα ήταν

εξασφαλισμένη. Αντίθετα, το 2011 ο καλ-

πασμός της ανεργίας των νέων σήμαινε ότι

η πιθανότητα εξασφάλισης μιας θέσης ερ-

γασίας μειωνόταν ραγδαία, με αποτέλεσμα

η στροφή νεότερων ηλικιών στον επιχειρη-

ματικό στίβο να αποτελεί βασική επιλογή

βιοπορισμού.

Το θεσμικό περιβάλλον

Σε ό,τι αφορά τις διάφορες πλευρές του

θεσμικού περιβάλλοντος που επηρεάζει

την επιχειρηματικότητα, τις χειρότερες επι-

δόσεις καταγράφει η Ελλάδα στις διαστά-

σεις που αφορούν τη χρηματοδοτική υπο-

στήριξη της επιχειρηματικότητας και την

ύπαρξη κυβερνητικών προγραμμάτων για

την ενίσχυσή της. Το ίδιο αρνητική –αν και

σε οριακά χαμηλότερο βαθμό– είναι η

αξιολόγηση των Ελλήνων εμπειρογνωμό-

νων ως προς τις διαστάσεις του γενικότε-

ρου πλαισίου των εθνικών πολιτικών και

της νομοθεσίας.

Επίσης, ξεχωρίζουν ιδιαίτερα η αρνητικό-

τητα σχετικά με την κουλτούρα και τη νο-

οτροπία έναντι της επιχειρηματικότητας,

καθώς και η δυσκολία πρόσβασης –κατά

τους εμπειρογνώμονες– στις εγχώριες

αγορές, που αντιμετωπίζουν οι νέες επι-

χειρήσεις.

Οι επιπτώσεις της κρίσης στην επιχει-

ρηματικότητα αρχικών σταδίων

Στην έκθεση του Ι.Ο.Β.Ε. εξετάζεται ακό-

μα το πώς τα ίδια τα άτομα που εισέρχο-

νται στον επιχειρηματικό στίβο αξιολο-

γούν τις επιπτώσεις της κρίσης. Το 2011

και το 2010, λοιπόν, τρεις στους τέσσερις

επιχειρηματίες αρχικών σταδίων έκριναν

ότι οι δυσκολίες ίδρυσης μιας νέας επιχεί-

ρησης είχαν αυξηθεί σε σχέση με το προ-

ηγούμενο έτος. Είναι, λοιπόν, αξιοσημεί-

ωτο ότι η αύξηση των δυσκολιών εκκίνη-

σης μιας νέας επιχείρησης δεν αποθαρρύ-

νει αυτούς τους ανθρώπους από το να ει-

σέλθουν στον επιχειρηματικό στίβο.

Οι νέοι επιχειρηματίες θεωρούν ότι οι δυ-

νατότητες ανάπτυξης μιας νέας επιχείρη-

σης χειροτερεύουν από χρόνο σε χρόνο.

Μάλιστα, στο συγκεκριμένο ζήτημα εμ-

φανίζεται μια εντονότατη αύξηση αυτής

της αρνητικής αξιολόγησης ανάμεσα στο

2009 και στο 2010, τα πρώτα ήδη χρόνια

της εμφάνισης της κρίσης.

Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση η μεγάλη αύ-

ξηση όσων απαντούν ότι υπάρχουν περισ-

σότερες επιχειρηματικές ευκαιρίες σε σύ-

γκριση με τον προηγούμενο χρόνο. Μάλι-

στα, το σχετικό ποσοστό φαίνεται ότι αυξά-

νεται σταθερά τα τρία τελευταία χρόνια.

Πρόκειται για ένδειξη ότι η «δεξαμενή»

των επιχειρηματικών ευκαιριών δεν έχει

εξαντληθεί, και μάλιστα ότι τα ίδια τα άτο-

μα έχουν συνείδηση αυτής της πραγματι-

κότητας, άρα ενδεχομένως θα σπεύσουν

να την εκμεταλλευθούν μόλις το επιτρέ-

ψουν οι γενικότερες συνθήκες.

ανάπτυξη

55

φεβρουαριοσ 2013

Οικονομία

Page 57 - Περιοδικό Ανάπτυξη - Φεβρουάριος 2013