ανάπτυξη
|
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016 57
Ο
λοκληρώθηκαν στις 12 Δε-
κεμβρίου 2015 στο Παρίσι οι
εργασίες της 21ης διάσκεψης
των Ηνωμένων Εθνών για τη
κλιματική αλλαγή (COP 21) –που άρχισε
στις 30 Νοεμβρίου του ίδιου έτους– με
την υπογραφή μιας ιστορικής συμφωνίας
από τους αντιπροσώπους των 195 χωρών
οι οποίες το 1992, μετά τη Σύνοδο Κορυ-
φής του Ρίο για τη Γη, είχαν υιοθετήσει
τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων
Εθνών για την κλιματική αλλαγή.
Η συμφωνία αυτή, που θα τεθεί σε ισχύ
το 2020 υπό την προϋπόθεση της επικύ-
ρωσής της από τουλάχιστον 55 κράτη με
ποσοστό ρύπων 55% τουλάχιστον του συ-
νόλου, θέτει ως στόχο τη διατήρηση της
μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας σε επί-
πεδα όχι ανώτερα των 2 βαθμών Κελσίου
σε σχέση με την προβιομηχανική θερμο-
κρασία του πλανήτη, και τη συνέχιση των
προσπαθειών για τον περιορισμό της αύ-
ξησης αυτής στον 1,5 βαθμό Κελσίου, σε
πρώτη φάση μέσω του δραστικού περιο-
ρισμού και στη συνέχεια μέσω της πλή-
ρους εξουδετέρωσης, μέσα σε 2-3 γενιές,
των αερίων του θερμοκηπίου που ευθύνο-
νται για την κλιματική απορρύθμιση του
πλανήτη μας.
Πρόκειται για την πρώτη παγκόσμια συμ-
φωνία με αντικείμενο την καταπολέμηση
της υπερθέρμανσης της Γης η οποία ευ-
θύνεται για τις κλιματικές αλλαγές και,
παράλληλα, θεωρείται η αφετηρία για
την επιτάχυνση της αναδιάρθρωσης της
παγκόσμιας οικονομίας με στόχο τη με-
τάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα χα-
μηλών ρύπων, σε μια πιο ήπια αναπτυξι-
ακή διαδικασία.
Η συμφωνία αυτή αποτελεί τον καρπό
20, περίπου, ετών διαπραγματεύσεων και
έρχεται, μετά την αποτυχημένη διάσκε-
ψη της Κοπεγχάγης (COP15) του 2009,
να πάρει τη σκυτάλη του πρωτοκόλλου
του Κιότο (1997), που προέβλεπε μικρές
μειώσεις στις εκπομπές ρύπων, στα ανε-
πτυγμένα μόνο κράτη του πλανήτη.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της Συμφωνίας
του Παρισιού που προσδιορίζουν, τόσο
την ευρύτερη σημασία, όσο και τις εγγε-
νείς αδυναμίες της, είναι τα κάτωθι:
• Σε αντίθεση με το πρωτόκολλο του Κιό-
το, η Συμφωνία του Παρισιού αφορά ολό-
κληρο τον πλανήτη, αφού όλα τα κράτη,
φτωχά και πλούσια, συμφώνησαν να κα-
ταβάλλουν προσπάθειες για να μη χειρο-
τερεύσει κι άλλο το κλίμα.
• Το επίτευγμα της κλιματικής διπλω-
ματίας για δέσμευση όλων των χωρών
στην υλοποίηση ενός κοινού οικολογικού
στόχου οφείλεται σε έναν «έντιμο» συμ-
βιβασμό, στην αναγνώριση, δηλαδή, της
αρχής ότι τόσο οι χώρες του Βορρά, όσο
και αυτές του Νότου, έχουν κοινές, αλλά
διαφοροποιημένες, ευθύνες για τις κλι-
ματικές αλλαγές και ότι οι δυνατότητες
των επιμέρους κρατών να συμβάλλουν
στην αντιμετώπιση του σχετικού προβλή-
ματος είναι αναμφισβήτητα άνισες.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι βασική
αρχή της συμφωνίας αυτής είναι, όχι η
ομοιόμορφη, αλλά η αναλογική των δυ-
νατοτήτων της κάθε χώρας (επιπέδου
ανάπτυξης και πλούτου) συμβολή στην
αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμο-
κηπίου, η επιδίωξη, δηλαδή, μιας όσο πιο
δίκαιης κατανομής των αναγκαίων θυσι-
ών, γεγονός που υποδηλώνει την αναγνώ-
ριση, από όλους, των ιστορικών ευθυνών
των πλούσιων κρατών στην κλιματική
απορρύθμιση.
Στο πλαίσιο αυτό, τα ανεπτυγμένα κράτη
θα πρέπει να δίδουν το παράδειγμα θέ-
τοντας στόχους μείωσης των ρύπων σε
απόλυτα μεγέθη, ενώ από τις αναπτυσ-
σόμενες χώρες ζητείται να συνεχίσουν
τον αγώνα για την καταπολέμηση του
φαινομένου του θερμοκηπίου, με τις δυ-
νατότητες που επιτρέπουν οι εθνικές κα-
ταστάσεις.
• Η Συμφωνία του Παρισιού δεν προβλέ-
πει συγκεκριμένους, ποσοτικοποιημέ-
νους, στόχους μείωσης των ρύπων, αλλά
αφήνει σε κάθε κράτος τη δυνατότητα να
προσδιορίσει το ίδιο το είδος και τα επί-
πεδα των μειώσεων των εκπομπών των
αερίων του θερμοκηπίου που μπορεί να
δεσμευθεί ότι θα πετύχει σε συγκεκριμέ-
νο χρονικό διάστημα.
Ρητή αναφορά γίνεται μόνο στην ανάγκη
όπως οι παγκόσμιες εκπομπές ρύπων
φθάσουν στα ανώτερα επίπεδα «μόλις
αυτό καταστεί εφικτό», προκειμένου να
αρχίσει στη συνέχεια, κατά το δεύτερο
ήμισυ του αιώνα μας, η ταχύρρυθμη μεί-
ωσή τους από όλους.
Η συμφωνία αυτή, ασφαλώς, δεν σώζει
τον πλανήτη, αλλά προβλέπει την κατα-
βολή προσπαθειών για έναν καλύτερο
συντονισμό των εθνικών οικολογικών πο-
λιτικών, για μια στενότερη συνεργασία με
στόχο την αλλαγή των σημερινών τάσεων
στην παγκόσμια καμπύλη των ρύπων, για
τη διαμόρφωση μιας κοινής πορείας ενά-
ντια στην καταστροφική κλιματική απορ-
ρύθμιση.
• Η ανεπάρκεια των προβλεπόμενων στη
Συνθήκη του Παρισιού μέτρων και η έλ-
λειψη δεσμευτικών μακροπρόθεσμων
στόχων, οδήγησαν τα κράτη που την απο-
δέχθηκαν να συμφωνήσουν ότι οι σχε-
τικές δεσμεύσεις θα αναθεωρούνται το
αργότερο ανά πενταετία, ενώ κατά το εν-
διάμεσο διάστημα η τήρηση των εθνικών
δεσμεύσεων θα παρακολουθείται στενά,
με τη χρήση κοινών επιστημονικών ορ-
γάνων.
Με βάση, πάντως, τα σημερινά παγκό-
σμια δεδομένα και τις αναληφθείσες δε-
σμεύσεις από 187 –σε σύνολο 195– χώρες,
η μέση θερμοκρασία του πλανήτη φαίνε-
ται ότι οδηγείται σε αύξηση, έως το 2030,
της τάξης των 3οC, σε σχέση με τα προβι-
ομηχανικά επίπεδα, πολύ ανώτερη, δηλα-
δή, του στόχου των 2οC που έχει τεθεί στη
συμφωνία.
Σύμφωνα με σχετικές εκτιμήσεις, οι πα-
γκόσμιες εκπομπές ρύπων, που το 1970
ανέρχονταν σε 27 γιγατόνους (δισεκα-
τομμύρια τόνους) ισοδυνάμου διοξειδίου
