ανάπτυξη
|
ΜΑϊΟΣ 2015 59
Η
απόσταση μεταξύ των εξουσι-
ών των κοινοτικών οργάνων,
καθώς και η λειτουργία της
Ε.Ε., η οποία δεν λαμβάνει
υπόψη τους λαούς που εκπροσωπεί, ονο-
μάζεται δημοκρατικό έλλειμμα. Η σύγ-
χυση των αρμοδιοτήτων όλων των οργά-
νων αποτελεί στοιχείο του δημοκρατικού
ελλείμματος. Η απουσία διάκρισης των
λειτουργιών οφείλεται στην ύπαρξη δύο
φορέων εκτελεστικής εξουσίας, την Επι-
τροπή και το Συμβούλιο των Υπουργών.
Το τελευταίο αποτελεί φορέα νομοθετικής
εξουσίας, ενώ το δικαίωμα νομοθετικής
πρωτοβουλίας βρίσκεται στην Επιτροπή
(Στεφάνου, 1996:130). Η συμμετοχική δη-
μοκρατία συνίσταται στην ύπαρξη μηχα-
νισμών που καθιστούν τα όργανα υπόλογα
στο λαό, και στη δημιουργία πλουραλιστι-
κών θεσμών στην κοινωνία, που επιτρέ-
πουν στους πολίτες πρόσβαση και διόδους
επικοινωνίας με τα όργανα αυτά (Φραγκο-
νικολόπουλος, 2008:170). Οι εξουσίες σε
ευρωπαϊκό πλαίσιο έχουν συγκεντρωθεί
σε όργανα που δεν έχουν εκλεγεί από τον
ευρωπαϊκό λαό και δεν είναι υπόλογα σε
αυτόν. Σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής,
το Συμβούλιο δεν συμβουλεύεται το Ευ-
ρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ παρόλο που οι
ευρωβουλευτές υιοθετούν όποια απόφαση
επιθυμούν, τίποτα δεν υποχρεώνει το Συμ-
βούλιο των Υπουργών να τη λάβει υπόψη
του (Φραγκονικολόπουλος, 2008:170). Η
Επιτροπή αποτελείται από πρόσωπα μη
εκλέξιμα από το λαό, αλλά διοριζόμενα
από τις εθνικές κυβερνήσεις, και το απο-
τέλεσμα των διαβουλεύσεων των μελών
της Επιτροπής δεν είναι διαπραγματεύσι-
μο (Φραγκονικολόπουλος, 2008:170). Το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθετεί ή απορ-
ρίπτει μια απόφαση και, σύμφωνα με ανα-
λυτές, διαθέτει μικρότερη ισχύ από τα εθνι-
κά κοινοβούλια. Το δημοκρατικό έλλειμμα
εδράζεται στην αδυναμία του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου, ως του μοναδικού οργάνου
εκλεγμένου από το λαό, να καταστήσει τα
ευρωπαϊκά εκτελεστικά όργανα υπόλογα
σε αυτό (Φραγκονικολόπουλος, 2008:170).
Η γνώση των πολιτών για τη δράση του Ευ-
ρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι περιορισμέ-
νη, με αποτέλεσμα να μην έχει συνδέσει το
κοινό με τα εκτελεστικά όργανα και να προ-
ωθεί τα αιτήματά του. Στην αντίληψη του
κόσμου παραμένει ένα απομακρυσμένο
όργανο (Φραγκονικολόπουλος, 2008:173).
Επίσης, παρά τις προεκλογικές καμπάνιες
που κυριαρχούνται από εθνικά κόμματα, οι
πολίτες αντιμετωπίζουν τις ευρωεκλογές
ως δεύτερης κατηγορίας. Απουσιάζουν οι
αμιγώς ευρωπαϊκές συζητήσεις και η ψή-
φος αποτελεί συνήθως μια διαμαρτυρία
προς τα κυβερνώντα κόμματα, που πληρώ-
νουν το τίμημα της φυσιολογικής φθοράς
(Φραγκονικολόπουλος, 2008:172). Ο μέσος
πολίτης δεν γνωρίζει αν οι αποφάσεις που
τον αφορούν λαμβάνονται σε εθνικό ή κοι-
νοτικό επίπεδο. Ο έλεγχος του Συμβουλίου
από τοΕυρωπαϊκόΚοινοβούλιο είναι περιο-
ρισμένος, ενώ τα μέλη του Συμβουλίου είναι
υπόλογα στα μέλη του εθνικού κοινοβουλί-
ου (Στεφάνου, 1996:138,140). Επίσης, είναι
εμφανής η απουσία μηχανισμών που θα
επιτρέψουν στους πολίτες να συμμετέχουν
ενεργά και να διαμορφώνουν πολιτικές
προτάσεις. Συγκρίνοντας το περιορισμένο
μοντέλο της Ε.Ε. με το μη περιορισμένο
της δημοκρατίας, συμπεραίνουμε ότι, στο
δεύτερο, η συζήτηση δεν πραγματοποιεί-
ται μόνο από πολιτικούς και εκπροσώπους,
αλλά και από τους πολίτες, ο ρόλος των
οποίων είναι συμμετοχικός και η δημοκρα-
τία είναι η διαδικασία και όχι ο τελικός σκο-
πός (Φραγκονικολόπουλος, 2008:173).
Βιβλιογραφικές αναφορές
1) Στεφάνου Κ., Η θεσμική μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1996.
2) Φραγκονικολόπουλος, Χ.Α., «Ο πολίτης στο ενωσιακό σύστημα», σελ. 155-184 σε Λεοντίδου Λ., Σακελλαρόπουλος Σ., Κωνσταντινίδης Σ., Φρα-
γκονικολόπουλος Χ., Μαραβέγιας Ν., Κουρλιούρος Η., Τσαρδανίδης Χ., Η Ευρωπαϊκή Ένωση την αυγή της τρίτης χιλιετίας: θεσμοί, οργάνωση και
πολιτικές, Ε.Α.Π., Πάτρα, 2008.
*Τελειόφοιτος του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, στο τμήμα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
