θωρισμού και διαδοχικών ανταγωνιστικών
υποτιμήσεων, καθώς και η κατά καιρούς
απαξίωση κινητών αξιών πάσης φύσεως,
καθιστούσε την οικοδομή το πλέον ασφαλές
καταφύγιο για τις αποταμιεύσεις των ευρύτε-
ρων λαϊκών μαζών.
Αντίθετα, στις χώρες του Βορρά τα νοικοκυ-
ριά μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε σει-
ρά αποταμιευτικών προϊόντων (συμπληρω-
ματικά, ιδιωτικά, συνταξιοδοτικά συστήματα,
εγγυημένες μεσομακροπρόθεσμες καταθέ-
σεις, δυναμικά αμοιβαία κεφάλαια κ.ά.) που
καθιστούν την οικοδομή λιγότερο, συγκριτι-
κά, αποδοτική και περισσότερο, φορολογι-
κά, δαπανηρή.
Οι βόρειες χώρες ενθαρρύνουν συστηματι-
κά την οργανωμένη και αυστηρά ελεγχό-
μενη κατασκευή οικοδομών για ενοικίαση
(οριοθέτηση μεγάλων οικιστικών περιο-
χών, καθορισμός αυστηρών ποιοτικών
προδιαγραφών στην κατασκευή κατοικι-
ών, πρόβλεψη για ικανοποιητικούς κοινό-
χρηστους χώρους, δίκτυα επικοινωνιών
κ.ά.), ενώ, παράλληλα, έχουν δημιουργή-
σει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο που
ρυθμίζει σταθερά τις σχέσεις ανάμεσα στον
ιδιοκτήτη και τον ενοικιαστή, κατά τρόπο
που να προστατεύει αποτελεσματικά τα
συμφέροντα και των δύο πλευρών. Αντί-
θετα, στο Νότο, ένα νοικοκυριό που δεν
έχει ιδιόκτητη πρώτη κατοικία, πέραν της
κοινωνικής του υποβάθμισης, είναι, συνή-
θως, εκτεθειμένο και σε μια σειρά αβεβαι-
οτήτων που καθιστούν το «κόστος» ενοικί-
ασης ιδιαίτερα επώδυνο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αξιολόγηση των
δύο ανωτέρω επιλογών (ιδιόκτητη ή ενοικια-
ζόμενη πρώτη κατοικία) από αναπτυξιακή
σκοπιά.
Η «κοινωνία της ιδιοκτησίας» αποτελεί το
όραμα του οικονομικού φιλελευθερισμού
και τη βάση των πολιτικών διακηρύξεων
κυβερνήσεων (Τζ. Μπους, Ν. Σαρκοζί,
κ.ά.) που πίστευαν ότι είναι προτιμότερο
«ο καθένας να νοιάζεται για τον εαυτό
του», παρά να στηρίζει το μέλλον του και
την προσωπική του ολοκλήρωση σε άλ-
λους. Ενθαρρύνοντας, κατά τους υποστη-
ρικτές της θέσης αυτής, τον πολίτη μιας
χώρας να αποκτήσει κάποιο περιουσιακό
στοιχείο (οικία, επιχείρηση, ιδιωτικό συ-
μπληρωματικό συνταξιοδοτικό πρόγραμ-
μα ή πρόσθετη, ιδιωτική, κοινωνική κάλυ-
ψη), του προσφέρουμε κίνητρα και τον
ωθούμε να εργάζεται περισσότερο και
σκληρότερα, με συνέπεια και η χώρα να
αναπτύσσεται ταχύτερα.
Στην αντίθετη πλευρά βρίσκεται η «κοινωνία
της συλλογικής προσπάθειας», της συμπα-
ράστασης, της αλληλεγγύης, στην οποία βα-
ρύτητα δίδεται στην κοινωνική ιδιοκτησία και
στην οποία προέχει η εμπιστοσύνη στο ορ-
θολογικά συντονιζόμενο από την εκάστοτε
κυβέρνηση έργο, παρά στις μεμονωμένες
ατομικές δράσεις.
Πρόκειται για μια κοινωνία που πιστεύει ότι
καλύτερη εγγύηση ασφαλείας και ευημερίας
προσφέρει, όχι τόσο η ατομική περιουσία,
όσο η ευρύτερη δυνατή κοινωνική προστα-
Oικονομία
ανάπτυξη
56
ΙΟΥΝΙΟΣ 2013
