νται, συνήθως, από περισσότερα άτομα απ’
ό,τι στη Βόρεια.
Η μελέτη αποτιμά την ακίνητη περιουσία των
χωρών του Νότου με τιμές του 2008 (Ισπα-
νία) ή του 2010 (Ελλάδα, Γαλλία), παρότι
κατά την περίοδο 2009-2012 οι σχετικές τι-
μές υποχώρησαν κατά 25%-30%, όταν η
αξία των ακινήτων στη Γερμανία δεν επηρεά-
στηκε καθόλου από την κρίση.
Στα περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών
δεν υπολογίζονται τα συνταξιοδοτικά δικαι-
ώματα και οι λοιπές παροχές κοινωνικής
προστασίας, που στις χώρες του Βορρά είναι
σημαντικότατα.
Παρότι τα συμπεράσματα της ανωτέρω
έρευνας έχουν ήδη καταρριφθεί από Βέλ-
γους πανεπιστημιακούς, ορισμένες παρατη-
ρήσεις της προσφέρονται για γενικότερο
προβληματισμό.
Το σημαντικότερο στοιχείο μιας περιουσίας
και, κατά συνέπεια, ο βασικός παράγοντας
που καθορίζει την κατάταξη των μελών της
ευρωζώνης με κριτήριο τον πλούτο των νοι-
κοκυριών της, είναι τα ακίνητα. Η κύρια, μά-
λιστα, κατοικία αντιπροσωπεύει κατά μέσον
όρο το ήμισυ, περίπου, του πλούτου των ευ-
ρωπαϊκών νοικοκυριών. Στον τομέα, όμως,
αυτόν οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα ευ-
ρωπαϊκά κράτη είναι ιδιαίτερα έντονες: στη
Γερμανία, π.χ., μόνο το 44,2% των νοικοκυ-
ριών είναι ιδιοκτήτες της κατοικίας τους (το μι-
κρότερο ποσοστό στην ευρωζώνη), ενώ
στην Ισπανία το ποσοστό αυτό φθάνει το
82,7% (το μεγαλύτερο ποσοστό στην ευρω-
ζώνη), όταν στην Ελλάδα ανέρχεται σε
72,4% και στην Κύπρο σε 76,7%.
Είναι προφανές ότι οι διαφοροποιήσεις στη
σύνθεση της περιουσίας, που παρατηρού-
νται στον ευρωπαϊκό χώρο, επηρεάζουν
καθοριστικά την κατάταξη των μελών της
ευρωζώνης με κριτήριο τον πλούτο των
νοικοκυριών της και, πάντως, η κατάταξη
αυτή δεν αξιολογεί ούτε το ρόλο της δο-
μής της περιουσίας των νοικοκυριών τής
κάθε χώρας στο επίπεδο ανάπτυξης της οι-
κονομίας της ούτε την επίδρασή της στην
«ευτυχία» των κατοίκων της.
Αν θελήσουμε να εξηγήσουμε τους λόγους
για τους οποίους τα νοικοκυριά του Βορρά
και του Νότου της Ευρώπης εμφανίζουν μια
τόσο διαφορετική περιουσιακή δομή, θα
πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας
στα κάτωθι στοιχεία:
Τα ασφαλιστικά συστήματα των βόρειων
κοινοτικών κρατών είναι ισχυρότατα (σχεδόν
πλήρης απουσία ανασφάλιστης εργασίας)
και διοικούνται ορθολογικά (σωστή αξιοποί-
ηση των πόρων τους), με συνέπεια οι συντα-
ξιοδοτικές παροχές να είναι ικανοποιητικές
και η γενικότερη κοινωνική προστασία να εί-
ναι ευρύτατη και χωρίς εξαιρέσεις, γεγονός
που απαλλάσσει τα νοικοκυριά τους από την
έγνοια των γηρατειών. Σχεδόν το αντίθετο
συμβαίνει στο Νότο, όπου η αβεβαιότητα και
η ανασφάλεια δεν αποτελούν εξαιρέσεις, γε-
γονός που ωθεί τα περισσότερα νοικοκυριά
στη συγκέντρωση περιουσιακών στοιχείων
τα οποία θα αποτελέσουν την ασπίδα προ-
στασίας τους για τις δύσκολες μέρες που
ακολουθούν την ολοκλήρωση του ενεργού
επαγγελματικού βίου.
Στις χώρες του Νότου δεν υπήρχαν, πέραν
της οικοδομής, άλλες αξιόπιστες εναλλακτι-
κές μορφές αξιοποίησης των λαϊκών αποτα-
μιεύσεων: η σχετική ρηχότητα των τοπικών
χρηματιστηρίων, που προσφέρεται για κερ-
δοσκοπικά παίγνια, η ανυπαρξία μεγάλων
επιχειρηματικών μονάδων με μακροπρόθε-
σμες προοπτικές για την αγορά μετοχών
τους, οι τραυματικές εμπειρίες από απώλειες
τραπεζικών καταθέσεων λόγω υψηλού πλη-
ανάπτυξη
55
Oικονομία
ΙΟΥΝΙΟΣ 2013
