κών και οικονομικών ακολούθων να πε-
ριορίζεται αντί, όπως θα ήταν λογικό, να
αυξάνεται. Ταυτόχρονα, η έλλειψη κοι-
νών στόχων μεταξύ των εμπλεκομένων
φορέων, ως και των σχετικών προτεραι-
οτήτων που απορρέουν, δυσχεραίνει
σημαντικά το όλο εγχείρημα.
Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα σημαντικό
κείμενο εργασίας, ικανό να βοηθήσει ου-
σιαστικά, όσο και αποτελεσματικά την ενί-
σχυση του κρίσιμης σημασίας εξαγωγικού
τομέα, με την προώθηση συγκεκριμένων
πρωτοβουλιών.
Άλλωστε –και είναι κάτι που ορισμένες
φορές παρακάμπτεται– η χώρα μας είχε να
αντιμετωπίσει ταυτόχρονα δύο κρίσεις
επείγοντος χαρακτήρα: δημοσιονομική και
εξωτερικού ισοζυγίου με, ως γνωστόν,
δύο θηριώδη ελλείμματα. Θα πρέπει, επι-
πλέον, να λάβουμε υπόψη μας ότι η θεμε-
λιώδης δυσχέρεια της διπλής κρίσης συνί-
σταται στο γεγονός ότι η ύφεση διευκολύ-
νει την αποκατάσταση του εξωτερικού ισο-
ζυγίου, αλλά δυσκολεύει το δημοσιονο-
μικό στόχο. Φυσικά ούτε λόγος να γίνεται
για συναλλαγματική υποτίμηση, το σύνη-
θες έργο της οποίας ανέλαβε, με τις γνω-
στές συνέπειες, η «εσωτερική υποτίμη-
ση».
Υπενθυμίζουμε πάντως ότι, σύμφωνα με
την Τ.τ.Ε., στην τριετία 2010-12 το κόστος
εργασίας των επιχειρήσεων ανά μονάδα
προϊόντος μειώθηκε κατά 16,1% και ανα-
μένεται ότι θα μειωθεί, επιπλέον, 17,6%
την περίοδο 2012-14, δηλαδή 2,5 μονά-
δες περισσότερο απ’ όσο προέβλεπε το
δεύτερο μνημόνιο (Φεβρ. 2012).
Έτσι, στην τετραετία 2010-13, όχι μόνο θα
ανακτηθεί όλη η απώλεια ανταγωνιστικότη-
τας λόγω κόστους εργασίας που σημειώθηκε
στην περίοδο 2001-2009, αλλά θα υπερκα-
λυφθεί κατά 2% σε σχέση με το 2000 και κα-
τά 14,4% σε σχέση με το 1997. Πέραν κάθε
αμφιβολίας, η ρώμη που επιδεικνύουν οι ελ-
ληνικές εξαγωγές τα τελευταία τρία χρόνια
δεν είναι άσχετη με τα παραπάνω, όπως, δυ-
στυχώς, δεν είναι άσχετες και αρκετές παρά-
πλευρες συνέπειες: ανεργία, εξαθλίωση, βία,
φυγή πολλών δεκάδων χιλιάδων επιστημό-
νων. Πρέπει να γίνει σαφές ότι δεν συνιστά,
μεσοπρόθεσμα τουλάχιστον, λύση η επιβά-
ρυνση της μισθωτής εργασίας, ως και μεγά-
λου τμήματος της μεσαίας τάξης, με τη βίαιη
απίσχνασή τους (οικονομική, κοινωνική, πο-
λιτιστική, πολιτική). Βεβαίως αναγνωρίζουμε
ότι, σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση ήταν
εξαιρετικά δύσκολη και κάθε σοβαρή πρό-
θεση για επανεκκίνηση θα αποδεικνύονταν
έωλη αν δεν συμβάδιζε με ένα νοικοκύρεμα
(και) των δημόσιων οικονομικών.
Μέσα λοιπόν σε αυτά τα ασφυκτικά πλαί-
σια δεν υπάρχει η πολυτέλεια για χάσιμο
χρόνου ή για μη αξιοποίηση τουλάχιστον
των υφισταμένων δυνατοτήτων παρέμβα-
σης. Πράγματι, διαβάζοντας τα βασικά συ-
μπεράσματα της προαναφερόμενης μελέ-
της –χωρίς καμία διάθεση υποβάθμισης
της συνδρομής εκ μέρους ειδικών, ξένων
αποστολών κ.ά.– διαπιστώνουμε ότι τα
προτεινόμενα, εν πολλοίς, φιλοξενούνται
εδώ και πολλά χρόνια σε δελτία τύπου,
υπομνήματα, ημερίδες και άλλα σχετικά,
στη συνέχεια δράσεων επιμελητηρίων,
επιχειρηματικών-εξαγωγικών συνδέσμων,
συνδικαλιστικών οργάνων κ.λπ.
Διερωτώμεθα λοιπόν: i) γιατί χρειάζεται να
έλθουν ξένοι να μας υποδείξουν τα αυτο-
νόητα (χωρίς καμιά διάθεση ξενοφοβικής
συμπεριφοράς, αλλά και απολογητικής
διάθεσης); ii) Άραγε δεν γνωρίζουν οι Έλ-
ληνες επιχειρηματίες, ως και οι αρμόδιοι
εντεταλμένοι υπάλληλοι, τι πρέπει να
αποφύγουμε και τι να πράξουμε προκει-
μένου να διευκολυνθεί το έργο του Έλλη-
να εξαγωγέα; iii) Γιατί κάθε φορά χρειάζε-
ται να φθάσουμε «στο παρά πέντε» για να
αντιδράσουμε; (στη συγκεκριμένη περί-
πτωση βρεθήκαμε «στο και δέκα πέ-
ντε»...) iv) Έχουν επισημανθεί οι λόγοι
εκείνοι που αναστέλλουν, στην πράξη, την
εφαρμογή αποφάσεων (και εντολών που
ακολουθούν) της κεντρικής κυβέρνησης;
Αναμφίβολα, στο χώρο των εξαγωγών
καταγράφονται αξιόλογες πρωτοβουλίες,
που κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση.
Το 2013 θα είναι χρόνος δύσκολος, όσο
και κομβικής σημασίας για τις ελληνικές
εξαγωγές. Ας τις βοηθήσουμε, προκειμέ-
νου η καλή τους πορεία να αποκτήσει μό-
νιμα χαρακτηριστικά.
ανάπτυξη
27
ΜΑΪΟΣ 2013
Οικονομία